Corre por aí o bulo de que ler non é para tanto. Que xa existe a televisión, que vivimos nun mundo audiovisual, e que polo tanto a lectura é unha actividade como calquera outra, case un hobby, algo marxinal que irá retrocedendo co tempo. Pero non é así.
A lectura de libros e textos que requiran concentración e tempo, permítenos chegar a lugares aos que outras tecnoloxías teñen vedado o paso. Non só profundizan en asuntos complexos senon incluso en emocións complexas.
Boa proba de isto é como pensa un lector respecto dun analfabeto. Os cerebros lectores entenden doutra maneira a linguaxe, procesan de maneira diferente as señais visuais, incluso razoan e forman recordos doutra maneira.
Os cerebros dos lectores incluso difiren entre sí según qué lecturas teñan por bagaxe. E non só falamos de ler Dostoievsky ou Pablo Coelho, senon que inflúe incluso o idioma no que lemos. Os lectores de inglés, por exemplo, elaboran máis as áreas do cerebro asociadas con descifrar as formas visuais que os lectores en lingua italiana. Crése que a diferencia radica no feito de que as palabras inglesas presentan con máis frecuencia unha forma que non fai evidente a pronunciación. Non víchedes nas películas que a miudo as persoas deben deletrear o seu nome para que a outra persoa saiba cómo se escribe? Polo contrario, as palabras italianas, como tamén as castelás, soen escribirse como se pronuncian.
Por ista razón, tamén os vocabularios das culturas que aprendían a ler incrementaban os seus recursos lingüísticos. Por exemplo, o vocabulario inglés, limitado a uns poucos miles de palabras, ampliouse ata máis dun millón coa proliferación dos libros.
Pero, qué pasa exactamente, en tempo real, no cerebro dunha persoa que le e entende o que le, a diferencia dunha persoa que simplemente mira as imaxes nunha pantalla ou escoita as palabras dun contacontos?
Os lectores simulan mentalmente cada nova situación que atopan nunha narración. Os detalles das accións e sensacións rexistrados no texto intégranse no coñecemento persoal das experiencias pasadas. As rexións do cerebro que se activan a miudo son similares as que se activan cando a xente realiza, imaxina ou observa actividades similares no mundo real.
E todo isto é porque ler é unha actividade moi pouco natural. Imaxinádevos: acaso os nosos antepasados podían concebir permanecer sentados durante moito tempo, sin moverse, cos ista fixa nun punto estático na que non está a pasar nada? É decir: mirando polpa de árbore prensada machada co que parecen insectos prensados. Mais que un ser humán iso parecería unha estatua. Un observador analfabeto non entendería qué mira tanto esa criatura porque todo pasa na súa cabeza. Dalgunha maneira, o humán lector é case unha nova especie.
O estado natural do cerebro humán, así como da maioría dos primates, tende á distracción. Basta con que apareza calquera estímulo interesante, e o noso cerebro sentirá interese por el, olvidándose do que estaba a facer. Non obstante, ler un libro require dunha capacidade de concentración intensa durante un longo periodo de tempo.
Esta tendencia a distraernos con novos estímulos, segundo a psicoloxía evolutiva ten moito sentido. Os nosos ancestros debían ter cerebros famentos de novidades e dispostos a captar calquera irregularidade: os obxectos estacionarios ou invariables forman parte da paisaxe e maiormente non se perciben. Os ancestros que non tiñan esta capacidade, seguramente tiñan maior probabilidade de morrer (por exemplo, un depredador que axexa) ou menor probabilidade de fixarse nunha oportunidade (por exemplo, unha fonte cercana de alimentos, o que se traduciría nunha morte prematura). E un acestro morto é un ancestro que non se reproduce e que non deixa en herdanza á súa prole os seus xenes, é decir, trazos como un cerebro que non tende á distracción.
Todos os que no pasado tiñan cerebros predispostos para a concentración e a linealidade, por tanto, extinguíronse. Nos somos descendentes de non lectores.
Ler un libro significaba practicar un proceso antinatural de pensamento que esixía atención sostida, interrumpida, a un so obxecto estático. Esixía que os lectores se situaran no que se chama 'punto de quietude nun mundo que xira'. Tiveron que entrenar o seu cerebro para que fixese caso omiso de todo canto secedía ao seu arredor, resistir a tentación de permitir que o seu enfoque pasara dunha sinal sensorial a outra. 'A capacidade de concentrarse nunha soa tarefa relativamente sen interrupcións', escribe Vaughan Bell, psicólogo do King's College de Londres, representa 'unha anamolía na historia do noso desenrolo psicolóxico'.
Os libros son o equivalente intelectual dos antibióticos, os aditivos e o aire acondicionado. Son unha tecnoloxía capaz de diluír un pouco mais a nosa humanidade de serie e moldear o noso cerebro para alcanzar límites que fai apenas uns séculos eran inalcanzables. Son unha tecnoloxía diferente a internet, á televisión e ao teléfono móbil, así que paga a pena que non a perdamos.
Nin que decir ten que moita xente cultivara unha capacidade de atención sostida moito antes de que chegara o libro e incluso o alfabeto. O cazador, o artesán, o asceta, todos tiñan que entrenar o seu cerebro para controlar e concentrar a súa atención. O notable respecto da lectura de libros é que nesta tarefa a concentración profunda combinábase cun desciframento do texto e interpretación do seu significado que implicaban unha actividade e unha eficiencia de orde mental moi considerables. A lectura dunha secuencia de páxinas impresas era valiosa non so polo coñecemento que os lectores adquirían a través das palabras do autor, senon pola forma na que esas palabras activaban vibracións intelectuais dentro das súas propias mentes.
Así, lectores do mundo, antinaturais todos, se pensades máis profundamente é porque ledes máis profundamente. Porque en ocasións, ser antinatural é o máis do máis.
E todo isto é porque ler é unha actividade moi pouco natural. Imaxinádevos: acaso os nosos antepasados podían concebir permanecer sentados durante moito tempo, sin moverse, cos ista fixa nun punto estático na que non está a pasar nada? É decir: mirando polpa de árbore prensada machada co que parecen insectos prensados. Mais que un ser humán iso parecería unha estatua. Un observador analfabeto non entendería qué mira tanto esa criatura porque todo pasa na súa cabeza. Dalgunha maneira, o humán lector é case unha nova especie.
O estado natural do cerebro humán, así como da maioría dos primates, tende á distracción. Basta con que apareza calquera estímulo interesante, e o noso cerebro sentirá interese por el, olvidándose do que estaba a facer. Non obstante, ler un libro require dunha capacidade de concentración intensa durante un longo periodo de tempo.
Esta tendencia a distraernos con novos estímulos, segundo a psicoloxía evolutiva ten moito sentido. Os nosos ancestros debían ter cerebros famentos de novidades e dispostos a captar calquera irregularidade: os obxectos estacionarios ou invariables forman parte da paisaxe e maiormente non se perciben. Os ancestros que non tiñan esta capacidade, seguramente tiñan maior probabilidade de morrer (por exemplo, un depredador que axexa) ou menor probabilidade de fixarse nunha oportunidade (por exemplo, unha fonte cercana de alimentos, o que se traduciría nunha morte prematura). E un acestro morto é un ancestro que non se reproduce e que non deixa en herdanza á súa prole os seus xenes, é decir, trazos como un cerebro que non tende á distracción.
Todos os que no pasado tiñan cerebros predispostos para a concentración e a linealidade, por tanto, extinguíronse. Nos somos descendentes de non lectores.
Ler un libro significaba practicar un proceso antinatural de pensamento que esixía atención sostida, interrumpida, a un so obxecto estático. Esixía que os lectores se situaran no que se chama 'punto de quietude nun mundo que xira'. Tiveron que entrenar o seu cerebro para que fixese caso omiso de todo canto secedía ao seu arredor, resistir a tentación de permitir que o seu enfoque pasara dunha sinal sensorial a outra. 'A capacidade de concentrarse nunha soa tarefa relativamente sen interrupcións', escribe Vaughan Bell, psicólogo do King's College de Londres, representa 'unha anamolía na historia do noso desenrolo psicolóxico'.
Os libros son o equivalente intelectual dos antibióticos, os aditivos e o aire acondicionado. Son unha tecnoloxía capaz de diluír un pouco mais a nosa humanidade de serie e moldear o noso cerebro para alcanzar límites que fai apenas uns séculos eran inalcanzables. Son unha tecnoloxía diferente a internet, á televisión e ao teléfono móbil, así que paga a pena que non a perdamos.
Nin que decir ten que moita xente cultivara unha capacidade de atención sostida moito antes de que chegara o libro e incluso o alfabeto. O cazador, o artesán, o asceta, todos tiñan que entrenar o seu cerebro para controlar e concentrar a súa atención. O notable respecto da lectura de libros é que nesta tarefa a concentración profunda combinábase cun desciframento do texto e interpretación do seu significado que implicaban unha actividade e unha eficiencia de orde mental moi considerables. A lectura dunha secuencia de páxinas impresas era valiosa non so polo coñecemento que os lectores adquirían a través das palabras do autor, senon pola forma na que esas palabras activaban vibracións intelectuais dentro das súas propias mentes.
Así, lectores do mundo, antinaturais todos, se pensades máis profundamente é porque ledes máis profundamente. Porque en ocasións, ser antinatural é o máis do máis.
Ningún comentario:
Publicar un comentario